Ο Νομός Ρεθύμνου είναι η καρδιά της Κρήτης και από τα πιο ωραία μέρη της Ελλάδας. Το Ρέθυμνο με τον Ψηλορείτη και την καταγάλανη θάλασσα, με ίχνη 4.500 χρόνων πολιτισμού, με πολυάριθμες βυζαντινές εκκλησίες και μοναστήρια, με μαγικά βενετσιάνικα μνημεία, με την πιο καλοδιατηρημένη Αναγεννησιακή πόλη στην Ελλάδα, με ατελείωτες παραλίες, σπήλαια, φαράγγια, μοναδικά είδη χλωρίδας και πανίδας, σας περιμένει. Το Ρέθυμνο και τα χωριά του είναι ζωντανά cart-postal, όπου ευωδιάζει η Κρητική κουζίνα και ακούγεται η Κρητική λύρα. Οι άνθρωποι ζουν με σύμμαχο τη φύση και το συναίσθημα, πέρα από τους κώδικες της μεγαλούπολης. Όπου και αν πάτε, ακόμα και στο πιο απόμακρο χωριό, οι άνθρωποι θα σας ανοίξουν την πόρτα, θα σας κεράσουν τσικουδιά, θα γίνουν φίλοι σας.
Ακτές
Ο νομός Ρεθύμνης προσφέρεται κατεξοχήν για θερινές διακοπές μια και διαθέτει πολυάριθμες, πολύ όμορφες και πεντακάθαρες παραλίες. Εξαιρετικές αμμουδερές παραλίες μπορεί να επισκεφθεί κανείς τόσο στη βόρεια ακτή του νομού, στο κρητικό πέλαγος, όσο και στη νότια, στο λιβυκό πέλαγος. Ενδεικτικά αναφέρουμε ορισμένες από τις πιο χαρακτηριστικές:
Παραλία Ρεθύμνου: Οργανωμένη αμμουδερή παραλία μήκους άνω των 20 χιλιομέτρων, εκτείνεται από την πόλη του Ρεθύμνου και προς τα ανατολικά στις περιοχές Περιβόλια, Πλατανές, Αδελιανός Κάμπος, Σκαλέτα.
Παραλία Επισκοπής: Μεγάλου μήκους αμμουδερή παραλία στα δυτικά της πόλης του Ρεθύμνου, οργανωμένη τμηματικά.
Πάνορμο: Στην παραλία του παραθαλάσσιου χωριού Πάνορμο, σε απόσταση 20χιλ. ανατολικά της πόλης του Ρεθύμνου, μπορεί να απολαύσει κανείς το μπάνιο του σε οργανωμένη παραλία κοντά στην οποία υπάρχουν και αρκετές ταβέρνες, ξενοδοχεία και ενοικιαζόμενα δωμάτια.
Μπαλί: Στον όρμο Μπαλί, όπου και ο ομώνυμος παραθαλάσσιος οικισμός, σε απόσταση 34 χιλ. ανατολικά του Ρεθύμνου, έχει τη δυνατότητα ο επισκέπτης να επιλέξει κάποιο από τα μικρά λιμανάκια και να κολυμπήσει απολαμβάνοντας τις ευκολίες της οργανωμένης παραλίας. Στην περιοχή υπάρχουν πολλές ταβέρνες, ξενοδοχεία και ενοικιαζόμενα δωμάτια.
Πλακιάς: Ο οικισμός του Πλακιά, σε απόσταση 40 χιλ. νότια του Ρεθύμνου, είναι ένα θέρετρο με θαυμάσια αμμουδερή παραλία και πλούσιες υποδομές σε ξενοδοχεία ενοικιαζόμενα δωμάτια, ταβέρνες και εστιατόρια. Στην οργανωμένη παραλία του μπορεί κανείς εκτός από μπάνιο να κάνει και ποικίλα θαλάσσια σπορ.
Σούδα Πλακιά: Οργανωμένη, αμμουδερή παραλία ακριβώς δυτικά του χωριού Πλακιάς. Κοντά στην παραλία μπορεί να βρει κανείς ενοικιαζόμενα δωμάτια και λίγες ταβέρνες.
Δαμνόνι: Οργανωμένη αμμουδερή παραλία ακριβώς δυτικά του Πλακιά στα νότια του Ρεθύμνου. Διαθέτει ενοικιαζόμενα δωμάτια και λίγες ταβέρνες.
Αμμούδι: Μικρή αμμουδερή παραλία κοντά στο Δαμνόνι, μη οργανωμένη και σχεδόν ερημική.
Λίμνη Πρέβελη: Σε απόσταση 38 χιλ. νότια του Ρεθύμνου, λίγο πριν την ιστορική Μονή Πρέβελη, ακολουθώντας χωματόδρομο που φθάνει ως ένα σημείο και προχωρώντας στη συνέχεια με τα πόδια για 15 περίπου λεπτά, φθάνει κανείς σε μια μαγευτική αμμουδερή παραλία με φοίνικες, ακριβώς στις εκβολές του ποταμού Κουρταλιώτη.
Τριόπετρα: Η παραλία της Τριόπετρας που πήρε το όνομά της από τις τρεις πέτρες που τη χαρακτηρίζουν, βρίσκεται σε απόσταση περίπου 50 χιλ. νότια της πόλης του Ρεθύμνου. Μπορεί να την επισκεφθεί κανείς αν ακολουθήσει το δρόμο προς Αγία Γαλήνη και στο 40ο χιλ. στρίψει προς το χωριό Ακούμια και προχωρήσει. Πρόκειται για μια τεράστια αμμουδερή παραλία, μη οργανωμένη και σχεδόν ερημική.
Άγιος Παύλος: Σε απόσταση 58χιλ. νότια του Ρεθύμνου βρίσκεται η εκπληκτική αμμουδερή παραλία του Αγίου Παύλου. Για να φθάσει κανείς εκεί αρκεί να ακολουθήσει το δρόμο προς Αγία Γαλήνη και στο 46ο χιλ., στο ύψος του χωριού Κρύα Βρύση, να στρίψει δεξιά και να συνεχίσει προς τη θάλασσα. Το μπάνιο σε έναν από τους ερημικούς μυχούς που σχηματίζουν τα βράχια και οι αμμόλοφοι είναι μια μοναδική εμπειρία. Στο ομώνυμο χωριό υπάρχουν ενοικιαζόμενα δωμάτια και ταβέρνες.
Αγία Γαλήνη: Το θέρετρο της Αγίας Γαλήνης βρίσκεται σε απόσταση 58 χιλ. νότια του Ρεθύμνου. Εκτός από την πληθώρα των τουριστικών υποδομών διαθέτει και θαυμάσιες, πεντακάθαρες παραλίες που σχηματίζονται μέσα στα επιμέρους γραφικά λιμανάκια της περιοχής.
Κόρακας: Βρίσκεται στα νότια του Ρεθύμνου, ακριβώς νότια του χωριού Ροδάκινο που απέχει 42 χιλ. από το Ρέθυμνο. Η παραλία του Κόρακα είναι αμμουδερή και οργανωμένη, ενώ η περιοχή διαθέτει ξενοδοχεία, πολλά ενοικιαζόμενα δωμάτια και ταβέρνες.
Δραστηριότητες
Ορειβασία - Πεζοπορία
Στην Κρήτη αλλά και στο Ρέθυμνο εκτός από τη θάλασσα και τις υποδομές που εξασφαλίζουν τα οργανωμένα θέρετρα, αξίζει να απολαύσει κανείς και τις ομορφιές της υπαίθρου και του βουνού που σε συνδυασμό με την προσέγγιση της καθημερινής ζωής των ανθρώπων των χωριών μπορούν να εξασφαλίσουν ανεπανάληπτες συγκινήσεις στον επισκέπτη. Απολαμβάνοντας το τοπίο με τις διαρκείς εναλλαγές του από τραχύ και έρημο σε καταπράσινο και ήμερο μπορεί κανείς να γνωρίσει τα βουνά και τα φαράγγια, να έρθει σε επαφή με κατοίκους απομονωμένων και συχνά ερημωμένων χωριών, να ανιχνεύσει την ιστορία και τον πολιτισμό της περιοχής μέσα από τα αρχαιολογικά απομεινάρια, τα ιστορικά μοναστήρια, τις εκκλησίες και τους οικισμούς και να αισθανθεί το μεγαλείο της κρητικής φύσης μέσα από τα αρώματα των βοτάνων και των αγριολούλουδων.
Το Ευρωπαϊκό μονοπάτι Ε4 που ξεκινάει από τα Πυρηναία, διασχίζει την Ευρώπη και την Ελλάδα και διατρέχει την Κρήτη σε όλο της το μήκος από το Καστέλι Κισάμου μέχρι τη Ζάκρο. Ο ανήσυχος επισκέπτης που γοητεύεται από την ορειβασία και την πεζοπορία μπορεί να το ακολουθήσει και στο νομό Ρεθύμνης αποκομίζοντας πλούσιες εμπειρίες και έντονες συγκινήσεις. Μερικές από τις πιο χαρακτηριστικές διαδρομές είναι οι παρακάτω:
Καλλικράτης - Αργυρούπολη: Το συνολικό μήκος της διαδρομής είναι 16χιλ. και η διάρκειά της 5 περίπου ώρες.
Αργυρούπολη - Αγκουσελιανά: Η διαδρομή αυτή, συνολικού μήκους 23χιλ. διαρκεί περίπου 8 ώρες και είναι αρκετά βατή.
Σπήλι - Γερακάρι: Το συνολικό μήκος της διαδρομής που διασχίζει το όρος Κέδρος και ως εκ τούτου παρουσιάζει αρκετές δυσκολίες, είναι 18,5χιλ. και η διάρκειά της γύρω στις 8 ώρες.
Καταφύγιο Τουμπωτός Πρίνος - Οροπέδιο Νίδας: Η διαδρομή από το καταφύγιο Τουμπωτός Πρίνος στο οποίο μπορεί να φθάσει κανείς είτε με τα πόδια από το χωριό Φουρφουράς (4 ώρες περίπου) είτε με αυτοκίνητο από το χωριό Κουρούτες, μέχρι το οροπέδιο της Νίδας έχει μήκος 14χιλ. και παρουσιάζει αρκετές δυσκολίες λόγω των μεγάλων υψομέτρων.
Mountain Bike
Μία από τις πιο ενδιαφέρουσες δυνατότητες που παρέχει το Ρέθυμνο στον επισκέπτη αλλά και στο μόνιμο κάτοικο είναι ότι σε ελάχιστο χρονικό διάστημα και διανύοντας πολύ μικρές αποστάσεις μπορεί να βρεθεί στην ύπαιθρο και να απολαύσει την κρητική φύση. Οι θαυμάσιοι επαρχιακοί δρόμοι, πνιγμένοι στο πράσινο και τα αρώματα των βοτάνων και των λουλουδιών, όχι απλώς προσφέρονται, αλλά μπορούν να εξασφαλίσουν καταπληκτικές εμπειρίες στο λάτρη του mountain bike. Mountain Bike μπορεί να κάνει κανείς είτε οργανωμένα, συμμετέχοντας σε κάποια ομάδα με προγραμματισμένες εξορμήσεις, είτε μεμονωμένα ενοικιάζοντας ποδήλατο και ακολουθώντας κάποια διαδρομή που μπορεί μόνος του να χαράξει στο χάρτη.
Θαλάσσια σπορ
Η θέση του Ρεθύμνου ανάμεσα σε δύο πελάγη, το Κρητικό και το Λιβυκό έχει διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη μιας καθοριστικής σχέσης των κατοίκων με τη θάλασσα. Νησιώτες στην πραγματικότητα, τουλάχιστον όσοι διαμένουν στα παράλια, αγάπησαν το υγρό στοιχείο και το έβαλαν στη ζωή τους είτε ως επάγγελμα είτε ως χόμπι. Εξοικειώθηκαν με τα μυστικά της θάλασσας που περνούν από γενιά σε γενιά και κατάφεραν να ταυτίσουν τη διασκέδασή και την εκτόνωσή τους μαζί της. Έτσι αξιοποίησαν τη θάλασσα που τους προσφέρθηκε τόσο απλόχερα και ανέπτυξαν ποικίλες θαλάσσιες δραστηριότητες που μπορεί να απολαύσει ο επισκέπτης που γοητεύεται από το υγρό στοιχείο. Στις περισσότερες οργανωμένες παραλίες του Ρεθύμνου ο επισκέπτης έχει τη δυνατότητα να χαρεί τις συγκινήσεις που προσφέρουν θαλάσσια σπορ όπως θαλάσσιο σκι, ιστιοσανίδα, αλεξίπτωτο θαλάσσης κ.α. Επίσης συμμετέχοντας σε κάποιο diving center μπορεί να πάρει μέρος σε καταδύσεις ή ακόμα και να παρακολουθήσει μαθήματα αποκτώντας τη μοναδική εμπειρία της επαφής με το βυθό των θαλασσών μας.
Αξιοθέατα
Αρχαιολογικό Μουσείο Ρεθύμου: Το Αρχαιολογικό Μουσείο Ρεθύμνης που ιδρύθηκε το 1887 από το φιλεκπαιδευτικό σύλλογο Ρεθύμνης, στεγάζεται σήμερα στο πενταγωνικό οχυρό μπροστά ακριβώς από την κεντρική/ανατολική πύλη της Φορτέτζας. Το κτήριο είναι ένα από τα αμυντικά έργα των Τούρκων που το τοποθέτησαν εκεί με σκοπό την αμυντική κάλυψη της κεντρικής εισόδου του φρουρίου. Στην έκθεση του μουσείου όπου τα αρχαιολογικά ευρήματα είναι τοποθετημένα κατά αρχαιολογική σειρά, περιλαμβάνονται οι παρακάτω συλλογές: Υστερονεολιθικά και πρωτομινωικά ευρήματα, αντικείμενα μεσομινωικής εποχής από τους αρχαιολογικούς χώρους Μοναστηρακίου, Αποδούλου και Βρύσινα, ευρήματα υστερομινωικής εποχής κυρίως από το νεκροταφείο των Αρμένων αλλά και από άλλες περιοχές όπως Μασταμπά, Σταυρωμένο, Παγκαλοχώρι, Σύβριτος, ευρήματα γεωμετρικών - αρχαϊκών χρόνων κυρίως από τους αρχαιολογικούς χώρους Αξού και Ελεύθερνας, αντικείμενα κλασικής, ελληνιστικής και ρωμαϊκής εποχής κυρίως από τις περιοχές Σταυρωμένου και Αργυρούπολης, συλλογή νομισμάτων, ειδώλια από το Μελιδόνι και την Αξό και άγνωστης προέλευσης αγγεία κλασικής και ελληνιστικής εποχής, επιγραφές από την περιοχή της Ελεύθερνας και συλλογή γλυπτών από τις περιοχές Σταυρωμένου, Ελεύθερνας, Αργυρούπολης.
Ιστορικό και Λαογραφικό Μουσείο: Το Ιστορικό και Λαογραφικό Μουσείο Ρεθύμνης ιδρύθηκε το 1973 με στόχο τη συγκέντρωση και την έρευνα του λαογραφικού υλικού του Ρεθύμνου. Από το 1995 στεγάζεται σε βενετσιάνικη, διατηρητέα αστική κατοικία του 17ου αιώνα στην οδό Βερνάρδου 28-30.
Λαογραφικό Ιστορικό Μουσείο - Σωματάς Ρεθύμνου (ιδιωτική συλλογή): Εκθέτονται : πολεμικά είδη, λαογραφικά είδη, φωτογραφικό υλικό, παλιά νομίσματα, υπάρχει μεγάλη συλλογή γραμματοσήμων, αρχαία κειμήλια, παλιά γεωργικά εργαλεία, παλιές οικοσκευές κ.λ.π.
Αρχαιολογικοί Χώροι
Ελεύθερνα: Οι ανασκαφές στην περιοχή της Ελεύθερνας ξεκίνησαν πριν 16 χρόνια, το 1985, όταν ο τομέας Αρχαιολογίας και Ιστορίας της Τέχνης του Πανεπιστημίου Κρήτης αποφάσισε να ερευνήσει και να φέρει στο φως τη γνωστή από τις φιλολογικές μαρτυρίες αρχαία πόλη. Στη θέση Ορθή Πέτρα η ανασκαφική ομάδα με επικεφαλής τον αρχαιολόγο, καθηγητή κ. Ν. Σταμπολίδη έχει φέρει στο φως νεκρόπολη των γεωμετρικών και αρχαϊκών χρόνων καθώς και ελληνιστικά και ρωμαϊκά κτίρια και δρόμους που οικοδομήθηκαν πάνω στα προγενέστερα.
Υστερομινωϊκό Νεκροταφείο Αρμένων: Σε απόσταση 10 χιλιομέτρων νότια της πόλης του Ρεθύμνου, δίπλα στο ομώνυμο χωριό και μέσα σ ένα θαυμάσιο δάσος από βελανιδιές, έχει αποκαλυφθεί το περίφημο νεκροταφείο των Αρμένων που χρονολογείται στην Υστερομινωική περίοδο (13ος / 12ος αι. π.Χ.). Οι τάφοι είναι θαλαμωτοί, λαξευμένοι στο μαλακό φυσικό βράχο, έχουν προσανατολισμό από ανατολή προς δύση και περιλαμβάνουν μακρόστενο λαξευτό επίσης διάδρομο που οδηγεί στο εσωτερικό τους. Μόνο ένας από τους τάφους που αποκαλύφθηκαν είναι κτιστός θολωτός. Περιείχε εκτός από κεραμική και όπλα, χάνδρες καθώς και ένα περίαπτο με επιγραφή σε γραμμική Α γραφή.
Μοναστηράκι: Στο χωριό Μοναστηράκι που βρίσκεται στην κοιλάδα του Αμαρίου και σε απόσταση 38 χιλιομέτρων από το Ρέθυμνο, έχει αποκαλυφθεί κτιριακό συγκρότημα που θα πρέπει να οικοδομήθηκε γύρω στο 2000 π.Χ και να καταστράφηκε από βίαια καταστροφή, σεισμό ή πυρκαϊά γύρω στο 1700 π.Χ.
Λάππα: Στο σημερινό χωρίο Αργυρούπολη διενεργούνται τα τελευταία χρόνια σωστικές ανασκαφές από την ΚΕ Εφορεία Κλασικών και Προϊστορικών αρχαιοτήτων. Σε διάσπαρτα σημεία έχουν αποκαλυφθεί τμήματα της αρχαίας Λάππας τα οποία χρονολογούνται από τη Γεωμετρική έως και τη Ρωμαϊκή εποχή.
Σύβριτος: Στο σημερινό χωριό Θρόνος, σε απόσταση 33 χιλιομέτρων ΝΑ του Ρεθύμνου, στη θέση Κεφάλα, η αρχαιολογική έρευνα έχει αποκαλύψει υπολείμματα της αρχαίας πόλης Σιβρύτου.
Αξός: Στην περιοχή του σημερινού χωριού Αξός, βρίσκονταν η αρχαία πόλη Όαξος, μια από τις σημαντικότερες πόλεις της αρχαίας Κρήτης. Η αρχαιολογική σκαπάνη έχει φέρει στο φως πλούσια υπολείμματα της αρχαίας πόλης ανάμεσα στα οποία ο Ναός της Αφροδίτης, το Πρυτανείο, τάφοι και ποικίλα αρχιτεκτονικά κατάλοιπα. Εντυπωσιακό θα πρέπει να ήταν και το τείχος της ακρόπολης τμήματα του οποίου είναι ορατά ακόμα και σήμερα στην κορφή του λόφου.
Αποδούλου: Κοντά στο σημερινό χωριό Αποδούλου που βρίσκεται σε απόσταση 54 χιλ. από το Ρέθυμνο, στη θέση Τούρνες έχουν αποκαλυφθεί τα κατάλοιπα παλαιανακτορικού κέντρου.
Σταυρωμένο: Στην ευρύτερη περιοχή Χαμαλευρίου - Παγκαλοχωρίου - Σταυρωμένου και Σφακακίου εκτείνεται ένας πολύ σημαντικός αρχαιολογικός χώρος. Η μεγαλύτερη πυκνότητα των κτιρίων εντοπίζεται στους δύο λόφους Τσικουριανά και Κακαβέλλα, ακριβώς στα νότια του Σταυρωμένου. Στο πρότυπο κέντρο πληροφόρησης στην περιοχή Σφακάκι ο επισκέπτης αποκτά μια πλήρη εικόνα των ανασκαφών και των ευρημάτων.
Ιδαίον Αντρον: Στο οροπέδιο της Νίδας, σε υψόμετρο 1538 μ. βρίσκεται η «Σπηλιάρα της Βοσκοπούλας», το σπήλαιο όπου κατά τη μυθολογία μεγάλωσε, ή και γεννήθηκε, ο πατέρας των Θεών, ο Δίας.
Εκκλησίες
Παλαιοχριστιανική Βασιλική Πανόρμου: Στα ΝΔ του χωριού Πάνορμο που βρίσκεται σε απόσταση 30 χιλ. ανατολικά του Ρεθύμνου ανεσκάφη το 1948 η μεγαλύτερη παλαιοχριστιανική εκκλησία της Κρήτης. Πρόκειται για μια ξυλόστεγη βασιλική του 5ου μ.Χ αιώνα που ήταν αφιερωμένη στην Αγία Σοφία.
Παλαιοχριστιανική Βασιλική Γουλεδιανών: Στη θέση Ονυθέ, στα ΝΑ του χωριού Γουλεδιανά που βρίσκεται σε απόσταση 18 χιλ. από το Ρέθυμνο, έχει αποκαλυφθεί τρίκλιτη παλαιοχριστιανική βασιλική με πλούσιο ψηφιδωτό διάκοσμο. Χρονολογείται στον 6ο ή 7ο μ.Χ. αιώνα.
Παλαιοχριστιανική Βασιλική Αρχαίας Ελεύθερνας: Βρίσκεται στον αρχαιολογικό χώρο της Αρχαίας Ελεύθερνας, στη θέση Κατσίβελος. Πρόκειται για τρίκλιτη βασιλική με πλούσιο ψηφιδωτό διάκοσμο που χρονολογείται στον 6ο ή 7ο μ.Χ. αιώνα.
Άγιος Ιωάννης στο Γερακάρι Αμαρίου: Έξω από το χωριό Γερακάρι που απέχει 41χιλ. από το Ρέθυμνο, βρίσκεται ο ναός του Αγίου Ιωάννη του Θεολόγου που χρονολογείται στον 13ο μ.Χ. αιώνα. Πρόκειται για μονόχωρη εκκλησία με κεραμοσκεπή, με μεταγενέστερο νάρθηκα μετά τρούλου. Ο τοιχογραφικός διάκοσμος της εκκλησίας παρουσιάζει εξαιρετικό ενδιαφέρον
Άγιος Δημήτριος στο ομώνυμο χωριό: Στο χωριό Άγιος Δημήτριος, σε απόσταση 10 χιλ ανατολικά του Ρεθύμνου, στο δρόμο Ρέθυμνο -Αρκάδι, βρίσκεται η σταυροειδής , εγγεγραμμένη με τρούλο εκκλησία του Αγίου Δημητρίου που χρονολογείται στον 11ο μ.Χ. αιώνα.
Παναγία στα Ρούστικα: Στο χωριό Ρούστικα που απέχει 21 χιλ. από το Ρέθυμνο, στη θέση Λιβάδι, υπάρχει δίκλιτος ναός αφιερωμένος στην Παναγία και τον Σωτήρα Χριστό. Ο ναός είναι κατάγραφος με τοιχογραφίες που χρονολογούνται στο 1381. Στο κωδωνοστάσιο υπάρχει η χρονολογία 1627.
Κερά Παναγιά στο Νεφς Αμάρι: Στην ευρύτερη περιοχή του χωριού Νεφς Αμάρι, βρίσκεται η τρίκλιτη βασιλική της Κερά Παναγιάς που χτίστηκε στη θέση παλαιότερης σταυροειδούς με τρούλο εκκλησίας του 13ου μ.Χ. αιώνα. Το νότιο κλίτος με το εντυπωσιακό θύρωμα και τα οικόσημα της οικογένειας των Καλλέργηδων είναι προφανές ότι είναι υστερότερο και χρονολογείται στο 15ο μ.Χ. αι.
Παναγία στην Λαμπηνή: Στο χωριό Λαμπηνή, σε απόσταση 27 χιλ. στο δρόμο από το Ρέθυμνο προς το Σπήλι, βρίσκεται η σταυροειδής, εγγεγραμμένη με τρούλο εκκλησία της Παναγίας, με τοιχογραφίες του 12ου και 14ου μ.Χ. αιώνα. Πρόκειται για επισκοπικό ναό μια και η Λαμπηνή ήταν έδρα της περίφημης επισκοπής Λάμπης που υπήρχε ήδη από το 431 μ.Χ.
Μονή Μπαλί: Βρίσκεται σε ύψωμα με πανοραμική θέα, πάνω από τον όρμο και τον παραθαλάσσιο οικισμό Μπαλί που απέχει 37 χιλ. από το Ρέθυμνο. Ονομάζεται και μονή Ατάλης από το βενετσιάνικο όνομα του παραθαλάσσιου χωριού που είχε προέλθει από μετατροπή του ονόματος της αρχαίας πόλης Αστάλης.
Μονή Πρέβελη: Η Μονή Πρέβελη, που βρίσκεται σε απόσταση 37 χιλ. από το Ρέθυμνο περιλαμβάνει δύο μοναστήρια που απέχουν μεταξύ τους 3 χιλ: την «Κάτω Μονή» που είναι εγκαταλειμμένη και το «Πίσω Μοναστήρι» που λειτουργεί και είναι επισκέψιμο. Σύμφωνα με την παράδοση το όνομά του μοναστηριού που καθιερώθηκε μετά το 17ο αιώνα προέρχεται είτε από κάποιον κάτοικο του χωριού Πρεβελιανά Ηρακλείου που μετά από φόνο που διέπραξε κατέφυγε σ΄ αυτή την περιοχή είτε θα πρέπει να ήταν το όνομα κάποιου ανακαινιστή της Μονής.
Μονή Αρσανίου: Η Μονή Αρσανίου βρίσκεται σε απόσταση 12 χιλ. ανατολικά του Ρεθύμνου. Θα πρέπει να ιδρύθηκε στα χρόνια της Βενετοκρατίας από κάποιο μοναχό Αρσένιο που έδωσε και το όνομά του στο μοναστήρι.
Μονή Αγίας Ειρήνης: Βρίσκεται κοντά στον ομώνυμο οικισμό, σε απόσταση λίγων χιλιομέτρων νότια της πόλης του Ρεθύμνου, στο δρόμο προς Ρουσσοσπίτι. Πρόκειται για πολύ παλαιό μοναστήρι, που θα πρέπει να υπήρχε από τον 14ο αι. Το μοναστήρι λειτουργεί σήμερα και ως πυρήνας προστασίας και διαφύλαξης της λαϊκής παράδοσης στον τομέα της χειροτεχνίας και ιδιαίτερα της υφαντικής και της κεντητικής, μια και μέσα σ΄ αυτό λειτουργεί έκθεση εργοχείρων που παράγουν οι ίδιες οι μοναχές.
Μονή Χαλεβή: Βρίσκεται κοντά στο χωριό Χρωμοναστήρι που απέχει περίπου 12 χιλ. από το Ρέθυμνο. Το μοναστήρι θα πρέπει να υπήρχε από τον 16ο ή 17ο αιώνα. Εκτός από τον ναό τα υπόλοιπα κτίσματα της μονής είναι ερειπωμένα και φυσικά η μονή είναι έρημη. Από το 1991 έχει προσαρτηθεί στη Μονή Αγίας Ειρήνης.
Μονή Βωσάκου: Βρίσκεται σε απόσταση 50 περίπου χιλ. ανατολικά του Ρεθύμνου, από την παλαιά εθνική οδό Ρεθύμνου - Ηρακλείου με παράκαμψη βόρεια του χωριού Δοξαρό. Το μοναστήρι είναι αφιερωμένο στον Τίμιο Σταυρό. Τα τελευταία χρόνια η Μονή έχει ξεκινήσει να ξαναζωντανεύει με την παρουσία μοναχών και τις σοβαρές προσπάθειες που γίνονται για την αναστύλωση και την αποκατάστασή της.
Μονή Αρκαδίου: Στις βορειοδυτικές υπώρειες του Ψηλορείτη, σε υψόμετρο σχεδόν 500 μέτρων και σε απόσταση περίπου 23 χιλιομέτρων από την πόλη του Ρεθύμνου, βρίσκεται η Ιερά Μονή Αρκαδίου. Για να φθάσει κανείς ως εκεί μπορεί ν΄ ακολουθήσει διάφορες διαδρομές, καθεμιά από τις οποίες παρουσιάζει ξεχωριστό φυσιολατρικό και ιστορικό ενδιαφέρον.
Βενετσιάνικα μνημεία
Η οχύρωση του Ρεθύμνου: Όταν οι Βενετοί ήρθαν στο Ρέθυμνο εγκαταστάθηκαν στο Castel Vecchio, στον πρώτο οικιστικό πυρήνα της πόλης. Το Castel Vecchio καταλάμβανε μια πολύ μικρή περιοχή και περικλείονταν από οχυρωματικό περίβολο. Αργότερα η επέκταση του οικισμού έξω από τα τείχη του castel vecchio, επέβαλε την κατασκευή νέου τείχους που θα περιέκλειε μεγαλύτερη έκταση.
Η Φορτέτσα του Ρεθύμνου: Δύο χρόνια μετά την καταστροφή του 1571, στις 13 Σεπτεμβρίου 1573, ο ρέκτορας Alvise Lando έβαλε τα θεμέλια του κάστρου που θα κατασκευαζόταν σύμφωνα με τα σχέδια που είχε κάνει ο Sforza Palavicini. Μετά από πολλές τροποποιήσεις τα έργα στο φρούριο ολοκληρώθηκαν το 1590. Τα βασικότερα κτίρια που περιλαμβάνονται στο εσωτερικό του φρουρίου είναι: η αποθήκη του πυροβολικού, όπου φυλασσόταν τα κανόνια και ο οπλισμός, η κατοικία των Συμβούλων όπου διέμενε ο ένας από τους δύο βενετούς Συμβούλους της πόλης, η κατοικία του Ρέκτορα, ένα πολυτελές και μεγαλόπρεπο κτήριο στην κεντρική πλατεία του φρουρίου, όπου διέμενε ο ρέκτορας. Στα δυτικά της κεντρικής πλατείας της Φορτέτζας, απέναντι από τον κεθεδρικό ναό κατασκευάστηκε το κτιριακό συγκρότημα της κατοικίας του Ρέκτορα, τμήμα του οποίου διατηρείται ως τις μέρες μας. Δυστυχώς όμως τίποτα δε σώζεται σήμερα από το συγκρότημα αυτό εκτός από τμήμα των φυλακών που ο Barocci κατασκεύσε στα ανατολικά της κύριας κατοικίας, και ο καθεδρικός ναός, που βρίσκονταν απέναντι από το επιβλητικό συγκρότημα της κατοικίας του ρέκτορα και ήταν αφιερωμένο στον Άγιο Νικόλαο.
Δημόσια Οικοδομήματα
Τα δημόσια οικοδομήματα του Ρεθύμνου, όπως και ολόκληρης της Κρήτης, που έγιναν μετά την εδραίωση της βενετικής κυριαρχίας, ήταν κατά κανόνα και στο βαθμό που διασώθηκαν, μεγαλόπρεπα έργα που από τη μια εξασφάλιζαν την καλή άμυνα της περιοχής και από την άλλη με τη λαμπρότητά τους απέπνεαν τον αέρα της δυτικής αρχιτεκτονικής εμφυσώντας έτσι και το μήνυμα της αδιαφιλονίκητης ισχύος της Βενετίας. παράλληλα λοιπόν με τις οχυρώσεις οι Βενετοί φρόντισαν να οικοδομήσουν και λαμπρά δημόσια κτήρια παρόμοια μ΄ αυτά που κοσμούσαν την μητρόπολη όπως loggie, κρήνες, τελωνεία, λιμάνια, αποθήκες κ.α.
Η Loggia του Ρεθύμνου: Η Loggia, ο χώρος δηλαδή όπου γινόταν οι συσκέψεις των ευγενών για να συζητήσουν πολιτικά και οικονομικά θέματα οικονομικά και πολιτικά. Το κτήριο διατηρείται σε πάρα πολύ καλή κατάσταση.
Η κρήνη Rimondi: η περίφημη κρήνη Rimondi, που βρίσκεται στη σημερινή πλατεία του Πλατάνου και στο αλλοτινό κέντρο της βενετσιάνικης πόλης.
Ο Άγιος Φραγκίσκος: Ήταν η εκκλησία μοναστηριού Φραγκισκανών Μοναχών. Εκτός από το ναό σώζονται και δύο παρεκκλήσια ακριβώς ανατολικά του.
Το Τζαμί Νερατζές: Το τζαμί Νερατζές που σήμερα χρησιμοποιείται ως Ωδείο, ήταν στα χρόνια της βενετοκρατίας η εκκλησία της Παναγίας των Αυγουστινιανών. Οι Τούρκοι το μετέτρεψαν το 1657 σε τζαμί, το τζαμί Γαζή Χουσεϊν ή Νερατζέ, και το 1890 πρόσθεσαν μεγάλο μιναρέ με δύο εξώστες κατασκευασμένο με τις περίφημες πέτρες από το χωριό Αλφά.
Η κρήνη στο Ρουσσοσπίτι: Στο χωριό Ρουσσοσπίτι που απέχει 10 χιλ. από το Ρέθυμνο, μαζί με πολλά άλλα βενετσιάνικα κτήρια βρίσκεται και περίφημη κρήνη που χρονολογείται στον 17ο αιώνα. Ο Gerola τη χαρακτηρίζει «χαριτωμένη» και δεν έχει άδικο αν την παρατηρήσει κανείς προσεκτικά. Αποτελείται από ημικυκλική κόγχη εκατέρωθεν της οποίας αναπτύσσονται ζεύγη κιονίσκων που υποβαστάζουν το επιστήλιο. Ο κρουνός έχει μορφή λεοντοκεφαλής.
Ιδιωτικά Κτήρια
Εκτός από τα δημόσια κτήρια που χτίζονταν κατά τα αρχιτεκτονικά πρότυπα της Βενετίας, και στον τομέα των ιδιωτικών οικοδομημάτων έγινε μια ανάλογη προσπάθεια. Βέβαια τα σπίτια και τα μέγαρα των πόλεων και της υπαίθρου της Κρήτης, παρά τις προσπάθειες, ποτέ δεν κατάφεραν να γίνουν μικρά βενετσιάνικα παλάτια κυρίως για οικονομικούς λόγους αλλά και εξαιτίας της έντονης παράδοσης της κρητικής αρχιτεκτονικής.
Τα σπίτια της πόλης του Ρεθύμνου: Οι ιδιωτικές κατοικίες του βενετσιάνικου Ρεθύμνου, άλλοτε απλούστερες και άλλοτε πολυτελέστερες εξακολουθούν ακόμα και σήμερα να στολίζουν τα στενά και τους δρόμους της παλαιάς πόλης.
Το μέγαρο στην οδό Αρκαδίου 154: Το πολυτελές αυτό κτίριο οικοδομήθηκε στα τελευταία χρόνια της βενετοκρατίας. Φέρει επιγραφή γραμμένη σε ελληνική κι τούρκικη γραφή και τη χρονολογία 1844 που προφανώς αντιστοιχεί σε χρονολογία ανακαίνισης του κτηρίου. Στο μέγαρο εντυπωσιάζει το θύρωμα με τους δωρικού τύπου κίονες και το τριγωνικό αέτωμα.
Θύρωμα οικίας στην οδό Κλειδή 13: Συχνά στα θυρώματα με ημικυκλικό ανώφλι διακοσμείται ο κενός χώρος των πλευρικών τριγώνων, όπως στην περίπτωση αυτή όπου έχει τοποθετηθεί ένα πολύ ενδιαφέρον θέμα που απεικονίζει γυμνά παιδιά που κυνηγούν πουλιά. Στην επίστεψη του θυρώματος με τα κορινθιακά κιονόκρανα διαβάζουμε την επιγραφή : QUI SPERAT IN DEO SUBLEVABITUR ( =όποιος ελπίζει στο Θεό θα ανακουφιστεί).
Θύρωμα οικίας στην οδό Αρκαδίου 48: Ένα από τα πιο εντυπωσιακά θυρώματα της πόλης του Ρεθύμνου με κορινθιακά επίκρανα στις παραστάδες του και γοτθικές επιδράσεις στα κιονόκρανά του. Το ημικυκλικό ανώφλι στα πλευρικά του τρίγωνα διακοσμείται με ερωτιδείς. Εντυπωσιακή είναι και η ανάγλυφη άκανθα στο κλειδί του τόξου.
Θύρωμα οικίας στη οδό Βερνάρδου 30: Το εντυπωσιακό αυτό θύρωμα φέρει λατινική επιγραφή με χρονολογία 1607 και το οικόσημο της οικογένειας Clodio.
Σπήλαια
Τα βουνά του Ρεθύμνου είναι εξαιρετικά πλούσια σε σπήλαια που φθάνουν τα 850 και ανάλογα με τη χρήση τους στο παρελθόν ή ακόμα και σήμερα παρουσιάζουν ιδιαίτερο αρχαιολογικό, ιστορικό και λαογραφικό ενδιαφέρον, χωρίς φυσικά να παραβλέπεται και η ξεχωριστή φυσική ομορφιά αρκετών από αυτά. Τα γνωστότερα σπήλαια του νομού είναι του Γερανίου και το σπήλαιο Σιμονέλλι στα δυτικά της πόλης, του Αγίου Αντωνίου στην Πατσό Αμαρίου, του Μελιδονίου, το Ιδαίον Άντρον, το σπήλαιο στο Μούγκρι Σισών, το σπήλαιο Σ(φ)εντόνη στα Ζωνιανά κ.α.
Φαράγγια
Ξεχωριστής ομορφιάς φαράγγια διασχίζουν τα όρη και τις οροσειρές του νομού: το Κουρταλιώτικο που έχει μήκος 3 χιλιόμετρα και καταλήγει στην περίφημη Λίμνη του Πρέβελη, το φαράγγι του Κοτσυφού που ξεκινά από το χωριό Κάννεβος και καταλήγει στο χωριό Σελλιά, το φαράγγι της Πατσού στο Αμάρι, των Πρασσών που καταλήγει στον Πλατανιά στη βόρεια παραλία ανατολικά της πόλης του Ρεθύμνου, το Αρκαδιώτικο, των Βεδέρων των Μύλων και άλλα μικρότερα.
Περιοχές Φυσικού Κάλλους
Το Ρέθυμνο, μια περιοχή γεμάτη αντιθέσεις όπου το άγριο ορεινό τοπίο εναλλάσσεται με εύφορες πεδινές εκτάσεις και οι επιβλητικές βραχώδεις ακτές με απέραντες αμμουδερές παραλίες, σε κάθε σημείο αποκαλύπτει ένα τοπίο ξεχωριστής ομορφιάς. Εκτός από τα φαράγγια και τα σπήλαια που παρουσιάζονται χωριστά, επιλέξαμε και κάποιες περιοχές ιδιαίτερου φυσικού κάλλους που θα ήταν παράλειψη για τον επισκέπτη να μην τις απολαύσει.
Λίμνη του Πρέβελη: Στις εκβολές του Μέγα Ποταμού, εκεί που καταλήγει το περίφημο Κουρταλιώτικο φαράγγι σχηματίζεται η περίφημη λίμνη του Πρέβελη ή παραλία του Φοίνικα. Για να φθάσει κανείς εκεί αρκεί να ακολουθήσει το δρόμο προς τη Μονή Πρέβελη και λίγο πριν φθάσει στο μοναστήρι να στρίψει αριστερά σε χωματόδρομο , να τον ακολουθήσει μέχρι το τέρμα και να παρκάρει. Στη συνέχει θα πρέπει να περπατήσει μέχρι την αμμώδη παραλία που πραγματικά τον αποζημιώνει καθώς μοιάζει με τροπικό τοπίο γεμάτο φοίνικες. Ο χείμαρρος που εκβάλει στη θάλασσα και η άγρια βλάστηση αποτελούν ένα θαυμάσιο θέαμα που ο καθένας πρέπει να απολαύσει.
Το Οροπέδιο Νίδα: Στην περιοχή του Ψηλορείτη, σε απόσταση 79 χιλ. από το Ρέθυμνο βρίσκεται το περίφημο οροπέδιο της Νίδας, όπου και το Ιδαίον Άντρον, το σπήλαιο που φιλοξένησε το νεογέννητο Δία.
Αργυρούπολη: Σε απόσταση 27 χιλ. από το Ρέθυμνο, ακολουθώντας την παλαιά εθνική οδό Ρεθύμνου - Χανίων, φθάνει κανείς στην Αργυρούπολη. Το χωριό είναι χτισμένο στη θέση της αρχαίας Λάππας και αξίζει να επισκεφθεί κανείς τις πλούσιες πηγές στη θέση Αγία Δύναμη όπου μέσα στο σπήλαιο υπάρχει και το ομώνυμο εκκλησάκι.